Voor de tweede keer in korte tijd zijn enkele stimuleringsregelingen die bedoeld zijn om duurzaam te investeren, abrupt beëindigd. Recent zijn zowel de energie-investeringsaftrek en de milieu-investeringsaftrek per direct gesloten wegens budgetuitputting door een groot aantal aanvragen. Enkele maanden geleden werd de MEP-regeling van het ene op het andere moment gestopt. Leidt dit nu werkelijk tot discontinuïteit in het stimuleringsbeleid of is dit ‘part of the game’?
Volgens de ondernemersorganisaties FME-CWM en MKB-Nederland schaadt de overheid met deze maatregelen opnieuw onnodig het vertrouwen van bedrijven om energie- en milieuvriendelijk te investeren, net als ruim een maand geleden toen de regeling Milieukwaliteit Elektriciteitsproductie, de MEP-regeling plotseling werd stopgezet.
Beide ondernemersorganisaties zijn ontstemd over de plotselinge sluiting en verlangen structurele wijzigingen waardoor de regelingen over het gehele jaar te benutten zijn, al dan niet met hogere budgetten (FME-CWM) of juist een lagere aftrek (MKB-Nederland), zolang de regelingen maar gedurende het gehele jaar opengesteld zijn. De organisaties benadrukken het belang voor het bedrijfsleven en de samenleving bij continuïteit in het overheidsbeleid, zeker bij hoge investeringen voor de langere termijn.
De praktijk van de huidige aanvraagsystematiek is dat ondernemers nu min of meer gedwongen zijn aan het begin van het jaar te investeren. Wie te laat is, heeft anders een grote kans achter het net te vissen omdat het budget uitgeput is. Bij ongewijzigde regelgeving dreigt volgend jaar hetzelfde te gebeuren dat de regelingen voortijdig buiten werking worden gesteld.
Maar afgezien van het feit dat bepaalde wijzigingen in de uitvoering van de regelingen wellicht wenselijk zijn, vraag ik mij af of de plotselinge sluiting van een aantal stimuleringsregelingen te bestempelen is als discontinuïteit in het overheidsbeleid?
Ten eerste zijn de Energie-investeringsaftrek en Milieu-investeringsaftrek slechts tijdelijk gesloten en worden vanaf 1 januari 2007 weer opengesteld. De MEP-regeling is beëindigd, omdat de doelstelling om in 2010 negen procent van de stroom duurzaam op te wekken ook gehaald wordt zonder nieuwe projecten te financieren met MEP-subsidie. Continuering van de regeling in ongewijzigde vorm zou grote budgettaire gevolgen hebben. Voor de MEP-regeling is bovendien een overgangsregeling in het leven geroepen en mogelijk komt er ook nog een nieuwe regeling voor de stimulering van duurzame energie. Daarmee kan men spreken van een slechts tijdelijke discontinuïteit in de uitvoering van het beleid, niet van het beleid zelf.
Vervolgens is budgetuitputting van een subsidieregeling als gevolg van een groot aantal aanvragen een formele grond om de betreffende regeling buiten werking te stellen. Het grote aantal aanvragen bij de EIA en MIA en het feit dat bij de MEP-regeling de doelstellingen worden gehaald, tonen tegelijk het succes aan van de regelingen. Investeringen in duurzaamheid worden alom wenselijk geacht, maar dit hoeft nog niet te betekenen dat deze ongelimiteerd hoeven te worden gestimuleerd middels een subsidie. De kans bestaat bovendien dat hierdoor onrendabele of minder rendabele projecten worden geïnitieerd en ondersteund die zonder subsidie niet van de grond zouden zijn gekomen.
Uiteraard is het voor een aantal aanvragers een grote teleurstelling dat regelingen plotseling beëindigd worden en zij hierdoor niet meer voor ondersteuning in aanmerking komen, zeker indien er veel voorbereidende werkzaamheden zijn gaan zitten in planvorming, projectontwikkeling en het voorbereiden van een aanvraag. Echter, het is voor de overheid wel valide om een regeling stop te zetten indien voorgenomen doelstellingen zijn of worden behaald.
De EIA en de MIA hebben voornamelijk betrekking op duurzame investeringen in bedrijfsmiddelen met reeds bewezen technieken, maar die nog niet algemeen gangbaar zijn. De stand der techniek wordt hierbij nadrukkelijk betrokken. Investeringssubsidies als MIA en EIA hebben ten doel de introductie van dergelijke duurzame investeringen te bespoedigen en de meerkosten ten opzichte van een minder duurzaam alternatief te reduceren. Naarmate deze investeringen meer gangbaar worden, en dientengevolge de meerprijs ook lager wordt, vervalt de subsidie op deze bedrijfsmiddelen. Dat is de reden dat de bij de regelingen behorende lijsten jaarlijks worden geactualiseerd en bepaalde bedrijfsmiddelen van de lijst worden afgevoerd.
Ik ben van mening dat een mogelijk te verkrijgen subsidie niet de enige randvoorwaarde mag zijn bij het nemen van een investeringsbeslissing. Een ondernemer dient een investeringsbeslissing mijns inziens niet enkel te laten afhangen van de subsidie. Het motief waarom subsidie wordt aangevraagd voor duurzame investeringen, is daarmee misschien niet altijd de juiste. Bij investeringen voor de langere termijn zijn de (financiële) risico’s uiteraard veel groter, maar de subsidie zou niet het doel op zich moeten zijn en zeker niet de enige randvoorwaarde waarop een project of de investering al dan niet doorgang vindt. Dit creëert anders een te grote subsidie-afhankelijkheid.
Ten slotte is de kans van voortijdige stopzetting van een regeling wegens budgetuitputting of als gevolg van het feit dat de doelstellingen worden gehaald, ‘part of the game’. Als aanvrager dient men zich hiervan bewust te zijn en bij de project- of investeringsvoorbereiding mee rekening te houden. Dit kan inhouden dat een project later in de tijd wordt uitgevoerd wanneer een regeling tijdelijk is gesloten of niet ten uitvoer komt als er geen subsidie beschikbaar is. Als aanvrager loopt men daarbij wel het risico dat in een nieuwe budgetperiode de betreffende investering niet langer wordt gestimuleerd.
Het is mijns inziens dan ook met betrekking tot de stopzetting van deze regelingen moeilijk vol te houden dat het vertrouwen in het overheidsbeleid is geschaad, alsof de spelregels tijdens de wedstrijd opeens zouden zijn veranderd. De regels en voorwaarden waren en zijn vooraf bekend en hier kon men op pragmatische wijze mee omgaan. In september heeft SenterNovem als uitvoerder van de Energie-investeringsaftrek reeds bericht dat het aantal meldingen voor de EIA een verhoging te zien gaf. Geruchten over mogelijke budgetuitputting heeft het aantal aanvragen sindsdien versneld. Een sterke toename van het aantal aanvragen en de budgetuitputting was inderdaad het gevolg, maar dat betekent nog niet het schaden van het vertrouwen van het bedrijfsleven door de overheid.
Lees ook:Ondernemersorganisaties ontstemd over sluiting EIA en MIA
Lees ook:Energie-investeringsaftrek en Milieu-investeringsaftrek per direct gesloten
Lees ook:EIA, MIA en VAMIL tijdelijk stopgezet
Lees ook:Bedrijfsleven not amused over stopzetting Investeringssubsidies
Lees ook:Kamermeerderheid wil minder subsidieregelingen
Goed stuk, David. Ik had vroeger een baas die weigerde business plannen in behandeling te nemen als er het woord subsidie in stond. Subsidies zijn aardig, altijd meepakken, maar slechts als room op de koffie!